Spreekangst
Angst & zenuwen: hoe houd je ze onder controle?
Een mondeling examen, een presentatie voor publiek: het nadeel hiervan is dat het 'live' gebeurt. Alles komt aan op dat ene moment, waarop je het beste van jezelf wil laten zien. Er mag niet teveel misgaan...
Natuurlijke lichamelijke reacties
Faalangst
Situaties, waarin je voor een publiek moet spreken, zijn voor de meeste mensen dé voedingsbodem voor zenuwen en -in het ergste geval: angst. Gevolg: je voelt je rood worden, je hart gaat tekeer, je gaat trillen, je adem zit hoog, je krijgt een droge mond....
Je herkent vast wel een aantal van deze kenmerken. Het zijn natuurlijke lichamelijke reacties, die je lichaam schrap zetten voor de situatie waar je al als een berg tegenop ziet.
Is het nuttig? Nee! Maar waarom reageert het merendeel van de mensen dan zo, als ze in een spannende spreeksituatie worden geplaatst?
Het kan gaan om aangeleerde angst, waarbij faalangst een grote rol speelt. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met: een negatief zelfbeeld, een groot gevoel van verantwoordelijkheid, het onderschatten van je capaciteiten, perfectionisme, etc. Het kan zijn dat je in het verleden een situatie hebt meegemaakt waarbij het voelde alsof je publiekelijk afging. Bijvoorbeeld, dat je vroeger in de klas een antwoord gaf, waar iedereen hard om moest lachen. Dit soort ervaringen maken je onzeker en kunnen ervoor zorgen dat je de volgende keer minder spontaan reageert en zo ongemerkt in een negatieve cirkel belandt. Het wordt een wisselwerking tussen emoties, herinneringen, negatieve beelden en gedachten. Hierdoor ga je beperkende overtuigingen ontwikkelen, waar je eigenlijk niets aan hebt.
Klinkt dit bekend in je oren? Lees dan volgend artikel voor tips voor meer zelfvertrouwen en een positiever zelfbeeld:
http://sochicken.nl/meer_zelfvertrouwen_zoals_je_bent_ben_je_prima
Positieve faalangst
Dat ook ervaren sprekers na jaren nog altijd spanning, nervositeit en angst ervaren bij een moment waarop ze moeten presteren, bewijst volgend filmpje:
https://www.youtube.com/watch?v=tfcW-_PZgXM
De Vlaams nieuwspresentatrice Sylvie Verleye legt uit dat ervaren sprekers de lichamelijke tekenen van zenuwen nog wel voelen, maar dat ze leren om er mee om te gaan. Ervaren sprekers interpreteren spanning als concentratie, terwijl onervaren sprekers dit als angst interpreteren. Als je leert om niet te vechten tegen spanning en andere lichamelijke signalen, dan kan dit ongemak er juist voor zorgen dat je op scherp staat, wat leidt tot een betere prestatie! Zo draai je de situatie om en heeft lichamelijk ongemak juist kracht en zelfvertrouwen tot gevolg. Dit is letterlijk een overwinning op jezelf.
Waar leg je de focus?
Sylvie Verleye benoemt in het filmpje onder andere dat ervaren sprekers zich heel bewust zijn van hun omgeving. Dit verlegt hun focus en heeft een positief effect op de prestatie. Dit idee wordt ook uitgedragen door presentatietrainer en coach Pieter Frijters. Hij zegt hierover het volgende: “Zolang je contact hebt met je omgeving en bijvoorbeeld bewust rondkijkt, voorkom je dat je gaat staren. Zodra je gaat staren, ga je namelijk met je aandacht naar binnen. Als daar een doemscenario of een negatief beeld zit, dan wordt de verkeerde 'film' afgedraaid. Gevolg: het lichaam gaat hier op reageren met spanning. Hoe meer je spreekangst of blozen vervolgens onder controle probeert te krijgen, hoe minder dat lukt.” Hij demonstreert het met een kopje koffie die je op een glad schoteltje draagt: hoe meer je naar het kopje kijkt terwijl je ermee rondloopt, hoe groter de kans dat je hand gaat trillen (“want ik mag niet morsen...”) en alsnog koffie morst. Een ervaren ober richt zich juist op de tafel waar hij naartoe moet en zal, als hij nergens tegenaan stoot, geen druppel morsen.
Waar richt jij je aandacht op, als je iets onder druk moet presteren? Welke gedachten komen er in je op? Waar leg jij je focus?
Als je een kampioen bent in 'rampdenken', vraag je dan af:
-
Wat is nu eigenlijk het ergste dat er kan gebeuren?
-
Hoe groot is de kans dat dat gebeurt?
-
Als 'het ergste' gebeurt, hoe erg is dat dan?
Deze vragen kunnen je helpen om irrationele gedachten op te sporen en de situatie te relativeren. Als het scenario na het stellen van deze vragen nog steeds voor jou gevoel een grote ramp zal worden, dan kun je proberen om het 'rampscenario' in je hoofd nog groter te maken. Net zolang totdat het eigenlijk grappig wordt en je begint te denken: “Nou nou, zó erg is het nu eigenlijk ook weer niet…”
Wees eens wat aardiger voor jezelf
Onthoud daarnaast dat je bij spreeksituaties, als spreken voor een publiek of een mondeling examen, meestal kunt rekenen op de welwillendheid van de toehoorder(s). Iedereen weet ten slotte hoe lastig het is om daar zelf te staan.
Op deze manier word je wat aardiger voor jezelf. Bij de gemiddelde Nederlander blijkt de helft van alle gedachtes op een dag, negatief en kritisch te zijn. Helaas, want als je positief naar jezelf bent, dan ben je bezig met je dingen die je juist graag wil! Het is maar net waar je voor jezelf de focus legt.
Via deze link vind je nog een aantal tips om beter om te gaan met zenuwen:
Wil je nog meer verdieping en oefening, dan raden we je aan om je in te schrijven voor een van de keuzevakken die de Hogeschool Rotterdam aanbiedt, zoals ‘Kunnen en durven presenteren’, of ‘Faalangstreductietraining’.