Articulatie
Wat kun je met je uitspraak doen om het de oren van je leerlingen gemakkelijker te maken, zodat je verhaal goed te volgen is? Hoe kun je ervoor zorgen dat je spraak niet afleidend is, maar dat je juist de aandacht trekt en erbij houdt? Het uitgangspunt van articulatie moet zijn: comfortabel en verstaanbaar spreken. Nadat je je bewust bent van je sterke punten en je aandachtspunten op het gebied van articulatie, kun je specifieke oefeningen doen om dit onderdeel van je spreekgedrag te optimaliseren.
Bewustwording van je articulatie
Oefeningen voor een open kaakval
Oefeningen voor een pittige uitspraak
-
Vertel een stuk van een eigen les voor de spiegel, of film jezelf.
-
Observeer je articulatie. Gebruik hierbij het 'Observatieformulier Logopedie'.
-
Wat waren de observaties over je articulatie van je klas tijdens de lessen logopedie? Wat observeerde je vakcoach?
Aan de hand hiervan kun je een keuze maken uit de volgende oefeningen:
Oefeningen voor meer mondopening met losse kaakval
Als je deze oefeningen doet, forceer niets! Het is normaal als je het een beetje voelt in je kaken. De ruime articulatie kan ook wat overdreven aanvoelen, maar vaak valt het mee als je in de spiegel kijkt.
1 Je kaak los maken
-
Probeer te gapen en voel aan je wangen: voelt het ontspannen?
-
Doe je mond nu heel gespannen open: voel je de spieren in je wangen hard worden? Daarna weer gapen: voel het verschil
-
Masseer je wangen lichtjes
-
Zeg: : "blah, blah, blah", maar dan ontspannen (met zachte wangen). Je moet hierbij geen moeite doen om je kaak te laten zakken. Laat de zwaartekracht maar zijn werk doen. Houd je tong plat in de mond.
Doe hetzelfde met: "njam njam njam""jah jah jah"
2 Ontspannen en ruim klanken maken
aa oo aa jaa jaa jaa
aa ee aa laa laa laa
aa uu aa naa naa naa
aa ie aa waa waa waa
aa oe aa saa saa saa
aa eu aa kaa kaa kaa
aa ou aa maa maa maa
aa ui aa baa baa baa
aa ij aa gaa gaa gaa
paataalaa taapaalaa taalaapaa
kaapaataa paakaataa paataakaa
flaataalaa taaflaalaa laataaflaa
staapaalaa paastaalaa paalaastaa
spaafaalaa faaspaalaa faalaaspaa
3 Woorden met aa
daken taken lade schapen
samen wafel graven bewaren
laken haren hagel nagel
snavel ramen tafel gevaar
finale jaren gapen hamer
jarig varen slapen kamer
sparen rapen jager water
waarom betalen haken blaren
rage stage schade dame
paashaas kaastaart slaapzaal schakelaar
chocoladetaart straatnaam draaitafel baardhaar
aanwaaien kaasschaaf adelaar plaatsnaam
makelaar praatpaal schaatsbaan straaljager
spaarkaart staartaap aanraden aandraaien
aangapen taalvaardig waterkraan maanzaad
gebarentaal kabelbaan tafelpraat laatstejaars
nieuwjaarskaart opblaasbaar paardenhaar namaak
pianosnaar platenzaak stapelplaats theaterzaal
Spreek volgende woorden uit in 3 stappen:
-
Heel langzaam zonder geluid
-
Heel langzaam met geluid
-
Gewoon uitspreken, maar laat de kaak nog steeds open vallen
ademhalingsorganen
platenverzamelaar
communicatieapparaat
evaluatieblaadje
concentratievaardigheid
theatervoorstellingen
aanpassingsvermogen
pepermuntaroma
chocoladeverslaving
betalingssysteem
Pittige uitspraak: medeklinkers krachtiger maken met je tong en lippen
Bij een pittige uitspraak, articuleren de beweegbare articulatieorganen, zoals de tong en de lippen licht, vlot en met voldoende spanning tegen de niet- (bewust) beweegbare organen, zoals het gehemelte en de tanden. Het gezicht, de hals en de rest van het lichaam blijven hierbij eutoon, dus niet slap of gespannen.
Voor een pittige uitspraak, is het belangrijk om alle klanken naar voren te projecteren. De medeklinkers /p/ en /t/ kunnen ons hierbij helpen.
Pittigheid /p/
paal paar paas paf pak pad pen pet pek
peen pees peer poef poes poos poot pof pot
puin peut peuk piet piek pier pijn pauw paus
Pittigheid /t/
taal taak tel tuit tof toch tol tolk tuur
tand taart tak tang tank tas teen tel tent
Tom tong top tulp touw Thijs thuis tuin tuit
Pittigheid /t/ - /p/ in reeksen:
tippetappe tippetappe tiptaptip
tippetìp tippetìp tippetiptiptip
tippetiptìptip tappetaptàptap toppetoptòptop
pikkepakkepòkke pikkepakkepòkke pikkepakkepòk
van rikkerde tikkerde tik tik, van rikkerde tikkerde tik
kipperde kopperde kap kap, kipperde kopperde kap
pàmperdepìmperdepòmperdepamp
pederìe piederà piederòesasa
tanatànta tenetènte tinitìnti tonotònto
pamapàmpa pemepèmpe pomopòmpo pimipìmpi
danneràndandan dennerèndenden dunnerùndundun donneròndondon
tammeràmtamtam temmerèmtemtem tummerùmtumtum tommeròmtomtom
bommeròm bommeròm bommeròmbombom
De koetsier poetst de postkoets met postkoestpoets.
Ping en pong speelden pingpong. Ping pingpongde de bal naar Pong en Pong pinpongde de bal naar Ping.
Tippetippe tippetippe tiptiptip tippetip tippetip tippetiptiptip
Pittepitte pitte pitte pitpitpit pittepit pittepit pittepitpitpit
Tipperde topperde tap tap tipperde topperde tap
Tammeramtamtam tommeromtomtom temmeremtemtem
Pammerampampam pommerompompom pemmerempempem
tikke ti ta tikke ti ta tikke ti ta ta
pikke pi pa pikke pi pa pikke pi pa pa
tippe ti ta tippe ti ta tippe ti ta ta
pitte pi pa pitte pi pa pitte pi pa pa
Zeg 3 keer in snel tempo, maar goed gearticuleerd:
potten en pannen taterende tolken
pikkende kippen tiktakkende tantes
kapotte poppenkoppen toffe teenslippers
prachtige parken tintelende tenen
pinkende pinkers typende typistes
poreuze peren tongen en tanden
pronk en praal trotse tandartsen
pezige Pekinezen teder tasten
plagiaat plegen tippende toppen
potsierlijke pruiken tellen tot tachtig