top of page
Deze site is ontworpen met de
.com
website builder. Maak je website vandaag nog.Nu beginnen

Handige tips

Wat moet ik doen met een leerling met spreekangst?
Aan het einde van een dag lesgeven ben ik hees; wat nu?
 
Op deze en andere vragen geven we een antwoord, vanuit de literatuur, input van studenten en onze praktijkervaring. Scroll verder naar beneden, totdat je het onderwerp wat je zoekt, tegenkomt.

Aandacht!

...En toch

je stem sparen; 

hoe doe je dat?

Bij een rumoerige klas heb je al gauw de neiging, om boven het lawaai uit te praten. Dit is misschien wel even vol te houden, maar uiteindelijk werkt het alleen maar averechts. De kans is groot dat de klas nog rumoeriger wordt en dat je je nog harder moet inspannen, om de aandacht te krijgen. Dit is funest voor je stem, zorgt voor spanning en slurpt energie. Kostbare energie, die je al hard genoeg nodig hebt om een goede les te draaien.
​
Hoe een groep op je reageert, hangt in eerste instantie af van de band die je met je leerlingen hebt opgebouwd. Ken je alle namen? Weet je wat er speelt in de groep? Weet de groep wat het van jou als docent kan verwachten? Dit is de absolute basis om goed op je leerlingen in te spelen, zeker in situaties waarbij je de volle aandacht vraagt. Daarbij is het belangrijk om zelf ook met 100% aandacht bij de groep te zijn. Zet je zintuigen open en maak ècht contact!
​
Om echt contact te maken en volledig uit te stralen dat je de aandacht wenst, komen logopedische vaardigheden om de hoek kijken. Sta goed rechtop, met beide voeten stevig op de grond. Zorg dat je een centrale plaats in het lokaal neemt en maak jezelf letterlijk en figuurlijk groot. Zet een passende gezichtsuitdrukking (mimiek) op en maak oogcontact. Kijk niet boven de hoofden, maar kijk je leerlingen echt aan. Zo had een student het over haar 'juffenblik', die haar nooit in de steek liet. Houding en mimiek kun je thuis voor de spiegel oefenen. Je kunt ervoor kiezen om te zwijgen totdat alle aandacht op je gevestigd is. Vervolgens begin je kalm en goed verstaanbaar te praten.

Hoe ga ik om met leerlingen met spreekangst?

Spreekangst herkennen
  • Vaak onzekere, angstige leerling die de lat voor zichzelf hoog legt
  • Moeilijk kunnen concentreren, vergeetachtig, snel rood worden
  • Maakt zich ‘onzichtbaar’, bv. door: ingedoken houding, gezicht verbergen,
    hand voor de mond, mompelend spreken
  • Vermijdingsgedrag, bv. afwezig bij lessen, uitstellen van huiswerk
 
Zorg voor een veilige leeromgeving (comp.2)
  • Positieve houding naar de groep; positief bekrachtigen van inbreng van
    leerlingen in je les
  • Positieve houding rond het maken van fouten (want deze dragen juist bij aan het
    leerproces); correctie door bevestiging en herhaling
  • Kleine vragen/ opdrachten geven; moeilijkheidsgraad stapsgewijs opbouwen
    (zone naaste ontwikkeling)
  • Vragen/ opdrachten geven die dichtbij de leefwereld van de leerling staan
  • Niet te lang de aandacht op één leerling richten
  • In spelvorm in kleine groepjes laten spreken
  • Humor; leerling ‘verleiden tot spreken’
  • Herkenbare elementen in de les laten terugkomen; ordelijk leerklimaat (comp.4)
 
Geef inzicht in wat angst en onzekerheid is
(eventueel een aparte les organiseren met een klein groepje leerlingen)
  • Inzicht geven in hoe (spreek)angst werkt
  • Samen onder woorden brengen wanneer een beetje angst en onzekerheid normaal is,
    en wanneer het juist blokkerend werkt
  • Oefeningen voor meer zelfvertrouwen en spreken in een groep (hier bestaan programma’s en methodes voor)

Help! Ik ben hees! Wat nu?

Je stem is niet weg te denken als leraar; het maakt onderdeel uit van je basisarsenaal. Als je stem het laat afweten, dan kun je eigenlijk geen les geven. Stemrust is dan ook het enige wat werkt om weer een heldere stem te krijgen, tenzij er meer aan de hand is. Als je constant en langdurig hees bent, is het absoluut noodzakelijk om naar een foniater te gaan. Dit is een KNO-arts, gespecialiseerd in stem.
 
Is je heesheid tijdelijk, dan kun je volgende dingen doen:
  • Stemrust nemen door zoveel mogelijk te zwijgen. Gekscherend, maar met een kern van waarheid: dan pas besef je hoeveel overbodige dingen je eigenlijk zegt gedurende de dag!  Als je toch wat moet zeggen, probeer in ieder geval zo ontspannen en rustig mogelijk te praten. 
  • Let op: ga vooral niet fluisteren! Omdat je stemplooien daar snel van uitdrogen, is dat het slechtste wat je kunt doen.
  • Bubbel met een speciaal daarvoor bestemde siliconenslang in een laagje water. Dit heet ook wel Lax Vox. Hierdoor laat je overbodige spierspanning in je keel los en zorg je ervoor dat de stembanden meer gaan trillen.
  • Probeer ook zo min mogelijk te hoesten. Drink ter verlichting een slokje water.
  • Neem een zuigtabletje of dropje. Hierdoor slik je vaker en voelt je stem 'gesmeerder'.
  • Een drankje dat veel door zangers en acteurs wordt gebruikt en hydraterend werkt, is een drankje van aloë vera met appelsap. Dit drankje kun je gemakkelijk zelf maken en neem je één tot twee keer per dag buiten de maaltijden om. Aloë vera drinkgel kun je bij de reformwinkel kopen. Giet een bodem in een kopje, doe er net zoveel appelsap bij. Ook wordt aangeraden om wat vitamine E toe te voegen. Neem een slok en houdt het 2 minuten in je mond. Slik het beetje bij beetje door.
  • Zorg voor voldoende slaap en drink veel water of kruidenthee.
  • Beperk koffie, zwarte thee en alcohol tot het minimum.
​

Hoe kan ik een betere spreker worden?

Door te doen: zo simpel is dat. Probeer stukken van je lessen uit voor de spiegel,  de camera, je beste vriend of vriendin, ... 
Vraag feedback van je collega's en blijf oefenen. Als je dit volhoudt, dan zul je vanzelf merken dat het spreken je steeds vlotter en beter af gaat.

Hoe kan ik meer gezag uitstralen?

Als je pedagogisch boos moet worden, of als je groep het nodig heeft dat je duidelijk leiderschap toont, dan kun je heel veel doen met je houding en expressie:
- Zorg voor een 'hoge status' houding. Hoe je dat doet en wat het effect is, heb je geleerd
  in de lessen Drama.
- Neem letterlijk je ruimte in; maak je groot, sta op een centrale plaats in de ruimte waar
  iedereen je goed kan zien en maak ruime gebaren, waarbij je bovenarmen los komen
  van je romp.
- Een blik zegt meer dan 1000 woorden. Houd iets langer oogcontact met de leerlingen
  en scan de groep met de vuurtorenblik.
- Je mimiek is passend bij de boodschap die je overbrengt. Dit kun je oefenen voor de
  spiegel.
- Houd je stem laag als je praat. De aardestem (zie filmpje van Barbara Mc Affee) is een
  geschikte stem om meer gezag uit te stralen. Houd een laag spreektempo aan en neem
  voldoende pauzes. Zwijgen en kijken kan in eerste instantie een krachtig middel zijn om
  de aandacht te krijgen.
​
Houd deze gezagvolle houding alleen aan, zolang het nodig is. Als de les weer lekker loopt en de groep goed meewerkt, is het belangrijk dat je je houding, beweging, stem en mimiek weer zodanig kunt aanpassen dat leerlingen zich op hun gemak en door jou gehoord en gezien voelen. Het zijn vaak subtiele aanpassingen; bijv. het gebruik van wat meer zinsmelodie, of een sprekender oogcontact. Juist het bewust kunnen variëren hierin, is een belangrijk middel om in een prettige werksfeer met je klas te kunnen communiceren.
bottom of page